Laptopy, notebooki, ultrabooki i tablety – wybór jest ogromny. W dzisiejszych czasach, gdy technologia rozwija się w zawrotnym tempie, ważne jest, aby wybrać sprzęt odpowiadający naszym potrzebom. Jak odnaleźć się w tym technologicznych gąszczu i wybrać odpowiednie urządzenie? Warto zacząć od ogólnego rekonesansu i zapoznania się z aktualnymi standardami i typami urządzeń mobilnych.

Historia notebooków

Historia komputerów przenośnych sięga lat 70. XX wieku. Wówczas były to urządzenia, których dziś z pewnością nie określilibyśmy mianem mobilnych. Dobrym tego przykładem jest komputer IBM 5100 – jeden z pierwszych komputerów osobistych, wprowadzony na rynek w 1975 roku. Ten „walizkowy” komputer zrewolucjonizował sposób, w jaki ludzie myśleli o technologii obliczeniowej. W tamtych czasach ów „przenośny”, czy raczej „przenaszalny” komputer ważył około 25 kilogramów. Z dzisiejszej perspektywy użytkownika korzystającego półtorakilogramowego notebooka waga IBM 5100 może się wydawać wręcz absurdalna, ale w latach 70. było to niesamowite osiągnięcie inżynieryjne. Komputer wyposażony był w zintegrowany monitor CRT o przekątnej 5 cali, klawiaturę oraz napęd taśmowy do przechowywania danych.

Jego jednolita konstrukcja umożliwiała specjalistom zabieranie go ze sobą, co w przypadku komputerów stacjonarnych było wcześniej niemożliwe. IBM 5100 obsługiwał dwa języki programowania: APL i BASIC, co czyniło go wszechstronnym narzędziem do różnych zastosowań, od inżynierii po nauki ścisłe. Możliwość wyboru między tymi językami była nowością w świecie IT, co czyniło z IBM-a 5100 idealne narzędzie pracy dla użytkowników potrzebujących elastyczności przy pracy z różnymi typami danych.

Mimo swojej wysokiej ceny, która w zależności od konfiguracji wynosiła od 8 975 do 19 975 dolarów, IBM 5100 znalazł zastosowanie w laboratoriach badawczych, instytucjach finansowych oraz firmach technologicznych, stając się kamieniem milowym na drodze rozwoju komputerów osobistych. Był to kluczowy krok w kierunku miniaturyzacji i popularyzacji technologii komputerowej.

Dopiero w latach 80. pojawiły się lżejsze modele, jak komputer Osborne 1 ważący 12 kg, czy Epson HX-20 ważący 1,6 kg.

Osborne 1, zaprezentowany w 1981 roku, był pierwszym na świecie masowo produkowanym przenośnym komputerem osobistym, który stał się symbolem początków ery mobilnej technologii obliczeniowej. Komputer był dziełem Adama Osborne’a, brytyjskiego przedsiębiorcy, autora książek, wydawcy oprogramowania oraz projektanta komputerów. Osborne 1 ważył 11 kilogramów i miał wbudowany 5-calowy monitor CRT, klawiaturę oraz dwa napędy dyskietek o pojemności 5,25 cala. Osborne 1 był napędzany 4-megahercowym procesorem Zilog Z80, będącym bardzo udaną alternatywą dla CPU Intel 8080. Chociaż jego ekran był stosunkowo mały, co ograniczało wyświetlanie tekstu do 53 znaków na wiersz, Osborne 1 zdobył popularność dzięki swojej przenośności i relatywnie niskiej cenie wynoszącej 1795 dolarów.

Komputer Osborne 1 był dostarczany z zestawem oprogramowania, w tym z edytorem tekstu WordStar i arkuszem kalkulacyjnym SuperCalc, co czyniło go gotowym do użycia zaraz po wyjęciu z pudełka. Jego unikalna konstrukcja, przypominająca walizkę, umożliwiała względnie łatwy transport, co przyciągnęło uwagę profesjonalistów potrzebujących rozwiązania z którym będzie można podróżować. Komputer nie posiadał jednak akumulatora, więc był zależny od zewnętrznego źródła zasilania.

Mimo że jego sukces był krótkotrwały, a firma Osborne Computer Corporation upadła w 1983 roku, Osborne 1 pozostaje istotnym punktem w historii komputerów przenośnych. Był to pierwszy komputer, który pokazał, że przenośność i funkcjonalność mogą iść w parze, torując drogę dla przyszłych rozwiązań mobilnych w informatyce.

W 1982 roku do masowej sprzedaży trafił Epson HX-20, uważany za pierwszy prawdziwie przenośny komputer na świecie, co uczyniło go pionierem w dziedzinie mobilnej technologii obliczeniowej. Ten niewielki, ważący zaledwie 1,6 kilograma komputer, wyposażony był w zintegrowany wyświetlacz LCD, mogący wyświetlać obraz w rozdzielczości 120 x 32 piksele lub 20 znaków w czterech wierszach, oraz pełnowymiarową klawiaturę QWERTY. Unikalną cechą HX-20 była wbudowana miniaturowa drukarka igłowa, co czyniło go samowystarczalnym urządzeniem, gotowym do pracy w dowolnym miejscu. Zasilany był przez cztery wbudowane akumulatory niklowo-kadmowe, zapewniające do 40 godzin pracy bez podłączonego zasilacza. To wszystko czyniło z Epsona HX-20 urządzenie o imponującej mobilności – zwłaszcza w kontekście lat 80. XX wieku.

Epson HX-20 wyposażony był w dwa procesory Hitachi 6301 o taktowaniu 614 kHz – pierwszy zajmował się wykonywaniem programu, kontrolę klawiatury, pamięci, wyświetlacza, czytnika kodów kreskowych oraz zegara. Drugiemu przypadło w udziale obsługiwanie magnetofonu, drukarki oraz portów szeregowych. Pamięć RAM miała pojemność 16 KB, co pozwalało na podstawowe przetwarzanie tekstu, programowanie oraz proste obliczenia.

Interesującą funkcją była opcja zapisywania programów w pamięci ROM i umieszczania ich w specjalnych slotach na płycie głównej. Po wykryciu dodatkowego oprogramowania, komputer wyświetlał menu z ich listą, co umożliwiało łatwe uruchomienie potrzebnego programu. Jego innowacyjność polegała na połączeniu przenośności z funkcjonalnością, co zainspirowało rozwój późniejszych laptopów. Epson HX-20 nie tylko wyznaczył nowe standardy dla przenośnych komputerów, ale także zyskał uznanie jako urządzenie, które zapoczątkowało erę komputerów przenośnych dostępnych dla szerokiego grona użytkowników.

Pierwszym urządzeniem przypominającym konstrukcyjnie współczesne laptopy był Gird Compass zaprojektowany przez Billa Moggridge’a i wprowadzony na rynek w 1982 roku. Przez wielu techno-badaczy jest uważany za jeden z pierwszych prawdziwych laptopów, który wyznaczył kierunek rozwoju dla przyszłych przenośnych komputerów.

Urządzenie to wyróżniało się swoją innowacyjną konstrukcją – miało solidną, magnezową obudowę i składany ekran, co sprawiało, że było zarówno wytrzymałe, jak i łatwe do przenoszenia. Grid Compass 1101, bo tak brzmiała pełna nazwa modelu, posiadał wyświetlacz o wysokiej jak na swoje czasy rozdzielczości 320 x 240 pikseli, który dzięki technologii elektroluminescencyjnej był jasny i czytelny, co stanowiło duży krok naprzód w porównaniu z innymi komputerami z lat 80. XX wieku.

Wyposażony w procesor Intel 8086 oraz 256 KB pamięci RAM, Grid Compass był znacznie bardziej zaawansowany technologicznie niż jego konkurenci. Jego innowacyjność i niezawodność sprawiły, że znalazł zastosowanie w misjach NASA, gdzie był używany na pokładach promów kosmicznych. Chociaż jego wysoka cena, sięgająca 10 000 dolarów, ograniczała dostępność dla przeciętnego użytkownika, to Grid Compass 1101 zrewolucjonizował koncepcję laptopa i stał się inspiracją dla przyszłych konstrukcji komputerów przenośnych, które wkrótce miały stać się powszechne.