Jeżeli czytając tytuł tego newsa zrozumieliście tylko, że ktoś lub jakiś zespół naukowców otrzymał prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie fizyki, to nie jesteście sami.
Obecnie trwa tak zwany tydzień noblowski, a więc okres, w którym oczy ludzi nauki z całego świata zwrócone są na Sztokholm. To właśnie w stolicy Szwecji przyznaje się prestiżowe wyróżnienia dla osób, które w wybitny sposób przysłużyły się ludzkości za pomocą swoich odkryć, badań i postaw. Pierwotnie Fundacja Noblowska przyznawała nagrody wyłącznie w pięciu kategoriach: fizyki, chemii, fizjologii i medycyny, literatury oraz Pokojowej Nagrody Nobla. Dopiero 1968 roku do tego zestawienia dodano nagrodę w dziedzinie ekonomii. Została ona ustanowiona przez Bank Szwecji.
Nobel z dziedziny fizyki a.d. 2025
Nagroda z fizyki jest drugą w kolejności tegorocznego Tygodnia Noblowskiego, który w tym roku trwa od 6 do 13 października. Nagroda z dziedziny medycyny i fizyki przypadła zespołowi naukowców (Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi), który znalazł odpowiedź na pytanie: Jak trzymać układ odpornościowy pod kontrolą?
Nagroda z fizyki została przyznana we wtorek, 7 października. Także w tej kategorii na wyróżnienie zasłużyło troje naukowców z USA zajmujących się badaniami z dziedziny fizyki kwantowej: Johna Clarke’a, Michaela H. Devoreta oraz Johna M. Martinisa. Ich praca dotyczyła makroskopowego tunelowania mechaniczno-kwantowego oraz kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym, co kompletnie nic mi nie mówi. Więcej światła na to odkrycie rzucił chociażby prof. dr hab. Rafał Demkowicz-Dobrzański: z Instytutu Fizyki Teoretycznej z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego:
To nagroda za przeniesienie efektów kwantowych z mikroświata do naszego makroświata. Obwody elektroniczne, które tu zaprezentowano, są widoczne gołym okiem, a prąd, który w nich płynie, jest w stanie nadprzewodzącym. Nadprzewodzenie to stan, w którym elektrony płyną bez oporu elektrycznego. To efekt kwantowy, który widzimy właśnie na poziomie makro. Przez wiele lat ludzie używali nadprzewodnictwa dlatego, że nadprzewodnik nie wytwarza ciepła i można za jego pomocą wytwarzać bardzo duże pola magnetyczne. Ale dopiero tegoroczni nobliści, w szczególności John Martinis, który w tej chwili jest zatrudniony w Google, postanowili użyć go subtelniej – do wykonywania obliczeń za pomocą układów elektronicznych. Może państwo słyszeli głośny medialny news z 2019 r., kiedy Google ogłosił, że zbudował procesor kwantowy, który pokonał najlepsze superkomputery klasyczne. Liderem tej grupy był właśnie John Martinis. Stworzył najbardziej efektywny kubit nadprzewodzący, czyli układ kwantowy, który jest jednostką informacji, tak jak w klasycznych obliczeniach.”
Laureaci swoje eksperymenty przeprowadzali już w 1984 oraz 1985 roku, ale to współcześnie naukowcy są w stanie wykorzystywać wiedzę, którą zdobyli dekady wcześniej. Mechanika kwantowa jest fundamentem technologii cyfrowej, a mało kto zdaje sobie sprawę, że technologia kwantowa ma zastosowanie również we współczesnych procesorach komputerowych. Przyznanie Nagrody Nobla w tej dziedzinie ma szansę przyczynić się do rozwoju kolejnych generacji technologii kwantowej, w tym komputerów kwantowych, kryptografii kwantowej oraz czujników kwantowych.
Więcej na temat makroskopowego tunelowania mechaniczno-kwantowego oraz kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym znajdziecie na oficjalnej stronie Nagrody Nobla oraz Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk.
Źródła: thenobelprize, CWiD UW
Grafika tytułowa: thenobelprize
Dodaj komentarz