W dobie zaawansowanych technologii cyberprzestępcy nieustannie doskonalą swoje metody wyłudzania danych osobowych i pieniędzy. Choć posługują się nowoczesnymi narzędziami, jak sztuczna inteligencja czy złośliwe oprogramowanie, to właśnie najprostsze sposoby, takie jak telefony od nieznanych numerów, pozostają wyjątkowo skuteczne. Badania wskazują, że aż 28% połączeń od nieznajomych numerów to próby oszustwa lub spam, a co szesnasta osoba traci przez to pieniądze. W skali roku niechciane rozmowy mogą pochłaniać nawet 8 godzin naszego czasu. Jak więc oszuści zdobywają nasze dane kontaktowe i w jaki sposób możemy chronić się przed ich atakami?

Jak oszuści zdobywają Twoje dane kontaktowe?

Istnieje wiele sposobów, dzięki którym cyberprzestępcy mogą pozyskać Twój numer telefonu. Najczęściej dane takie trafiają w niepowołane ręce w wyniku nieświadomego udostępniania ich w sieci – na przykład na profilach w mediach społecznościowych. Innym źródłem są wycieki danych z serwisów internetowych czy firm, którym przekazaliśmy nasze dane kontaktowe. Phishing, czyli oszustwa oparte na wysyłaniu fałszywych wiadomości e-mail, również odgrywa tu dużą rolę. Przestępcy mogą także kupować dane od brokerów informacji, czyli firm zajmujących się zbieraniem i odsprzedażą danych konsumenckich. Dodatkowo istnieją programy do generowania losowych numerów telefonów, które pozwalają na masowe próby kontaktu.

– Nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować ryzyka, że nasz numer telefonu trafi w niepowołane ręce.. Jednak możemy znacząco ograniczyć to ryzyko, dbając o swoje dane. Kluczowe jest unikanie publikowania numeru w mediach społecznościowych czy innych publicznych miejscach w sieci. Ważne jest również zachowanie ostrożności wobec prób wyłudzenia danych, takich jak phishing – należy zawsze dokładnie sprawdzać nadawcę wiadomości, unikać klikania bez sprawdzokąd prowadzi link i nigdy nie podawać wrażliwych informacji na niesprawdzonych stenia dronach – mówi Beniamin Szczepankiewicz, analityk laboratorium antywirusowego ESET.

Najpopularniejsze metody oszustw telefonicznych

Niechciane połączenia mogą pochodzić zarówno od telemarketerów, jak i od zautomatyzowanych systemów. Jednak to właśnie przestępcy wykorzystujący zaawansowane techniki manipulacji stanowią największe zagrożenie.

Do najczęstszych form oszustw należą:

• Podszywanie się pod instytucje (vishing) – oszuści udają przedstawicieli banków, firm technologicznych, dostawców usług czy nawet policji. Często informują o zagrożeniu dla Twoich środków finansowych, namawiając do przelania pieniędzy na „bezpieczne” konto.
• Fałszywa pomoc techniczna – przestępcy podszywają się pod specjalistów, oferując zdalną pomoc w rzekomym usunięciu zagrożenia. W rzeczywistości instalują złośliwe oprogramowanie lub wykradają poufne dane.
• Obietnice szybkiego zysku – telefony z propozycją atrakcyjnych inwestycji to częsty sposób na wyłudzenie pieniędzy od osób szukających łatwego zarobku.
• Fałszywe wygrane – oszuści informują o rzekomej nagrodzie, którą można odebrać po podaniu danych osobowych lub wpłaceniu opłaty manipulacyjnej.
• Telemarketing oszukańczy – pod pozorem sprzedaży produktów lub usług oferowane są towary o zawyżonej cenie lub wręcz nieistniejące.
• Zautomatyzowane połączenia (robocalls) – automatyczne systemy dzwonią masowo, często w celach oszustwa. W samych Stanach Zjednoczonych zgłoszono ponad milion takich przypadków w 2023 roku.

Jak skutecznie bronić się przed oszustami?

Jednym z najprostszych sposobów ochrony jest korzystanie z funkcji identyfikacji podejrzanych połączeń, dostępnej w nowoczesnych smartfonach. Jeśli telefon ostrzega przed możliwym spamem, warto zignorować takie połączenie. Należy również pamiętać, że połączenia z nieznanych numerów można odrzucać – w razie istotnej sprawy rozmówca skontaktuje się za pomocą innych środków, takich jak e-mail czy komunikator internetowy.

W przypadku odebrania telefonu od oszusta można natychmiast zablokować numer, aby uniknąć dalszych prób kontaktu. Użytkownicy iPhone’ów mogą to zrobić, wybierając numer z historii połączeń, a następnie klikając opcję „Zablokuj tego dzwoniącego”. W systemie Android proces wygląda podobnie – wystarczy znaleźć numer w historii połączeń i zaznaczyć opcję blokady.

– Pod żadnym pozorem nie należy udostępniać danych osobowych ani finansowych przez telefon. Równie ważne jest, aby nigdy nie pozwalać nikomu na zdalne instalowanie oprogramowania na naszym komputerze – takie działania to prosta droga do utraty kontroli nad własnymi danymi. Jeżeli dzwoni ktoś podający się za pracownika banku można to w łatwy sposób zweryfikować. Wiele instytucji chcąc ograniczyć skutki tego typu ataków w swoich aplikacjach posiada opcję weryfikacji takiej osoby. Poprośmy aby uwiarygodnił się, a po zalogowaniu do naszej aplikacji powinniśmy zobaczyć powiadomienie lub dane osoby dzwoniącej. Najlepiej jednak poprosić o dane osobowe, rozłączyć się i zadzwonić na oficjalną infolinię rzekomo dzwoniącej instytucji, aby potwierdzić taki kontakt. Pamiętajmy, że przestępcy zawsze chcą wzbudzić w nas emocje i presję czasu. Pracownik banku nigdy nie poprosi Cię o dane karty płatniczej oraz jej PIN, o login i hasło do bankowości elektronicznej, pełny numer PESEL czy kod BLIK – ostrzega Beniamin Szczepankiewicz.

Babcia Daisy – sztuczna inteligencja w walce z oszustami telefonicznymi

Brytyjska sieć komórkowa Virgin Media O2 postanowiła podejść do problemu telefonicznych oszustw w niecodzienny, a jednocześnie niezwykle skuteczny sposób. Stworzyła Daisy – bota opartego na sztucznej inteligencji, który udaje starszą osobę mającą trudności z obsługą nowoczesnych technologii. Celem Daisy jest prowadzenie rozmów z telefonicznymi naciągaczami w sposób, który uniemożliwia im efektywne działanie. Bot nie tylko zajmuje czas oszustów, ale również zbiera cenne dane o ich strategiach działania.

Daisy została zaprogramowana tak, by imitować rozmowy prowadzone przez starsze osoby. Mówi niespiesznie, wplata pytania, które mogą wydawać się nie na temat, a także wielokrotnie prosi o powtórzenie informacji, udając problemy z ich zrozumieniem. Czasami myli podstawowe pojęcia, wprowadza zamieszanie i odgrywa postać osoby nadmiernie ufnej, co oszuści próbują wykorzystać. W rzeczywistości jednak to Daisy wykorzystuje ich – każde przeciągnięte połączenie oznacza mniej czasu na kontakt z prawdziwymi ofiarami. Bot jest na tyle zaawansowany, że potrafi dynamicznie dostosowywać swoje odpowiedzi, sprawiając, że rozmowy wydają się naturalne.

Efektywność Daisy jest znacząca. Przeciętny czas rozmowy z botem wynosi od kilku do kilkunastu minut, co w przypadku oszustów nastawionych na szybkie wyniki jest poważnym utrudnieniem. Virgin Media O2 szacuje, że dzięki Daisy udało się zmarnować setki godzin, które w przeciwnym razie mogłyby zostać poświęcone na próby wyłudzeń. Wiele z tych rozmów kończy się frustracją oszustów, którzy w końcu zdają sobie sprawę, że zostali oszukani przez program komputerowy.

Inicjatywa zyskała szerokie uznanie zarówno wśród klientów sieci, jak i ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa. Daisy jest nie tylko praktycznym narzędziem ochrony, ale również symbolem kreatywnego podejścia do walki z przestępczością. Sieć Virgin Media O2 zapowiedziała, że będzie rozwijać projekt, aby bot mógł być jeszcze skuteczniejszy i bardziej wszechstronny. W dłuższej perspektywie Daisy może stać się inspiracją dla podobnych rozwiązań w innych krajach, pokazując, że technologia może działać na rzecz ochrony użytkowników w codziennych sytuacjach.

Daisy łączy w sobie elementy zaawansowanej technologii i humorystycznego podejścia, co sprawia, że walka z oszustami telefonicznymi nabiera nowego wymiaru. Bot nie tylko chroni użytkowników przed oszustwami, ale także demotywuje przestępców, pokazując, że ich działania mogą być nieskuteczne. To doskonały przykład, jak nowoczesne narzędzia mogą być wykorzystane w praktyczny, a jednocześnie zaskakujący sposób, by zwiększyć bezpieczeństwo i świadomość społeczną.

Podsumowanie

Oszuści telefoniczni stale poszukują nowych metod, by wyłudzać pieniądze i dane, a ich działalność staje się coraz bardziej zaawansowana. Kluczową rolę w ochronie przed nimi odgrywa świadomość zagrożeń i ostrożność w kontaktach z nieznajomymi numerami.

Proste środki ostrożności, takie jak ignorowanie podejrzanych połączeń czy blokowanie numerów, mogą znacząco ograniczyć ryzyko. Pamiętajmy, że oszuści często manipulują emocjami, wywołując strach i presję czasu – zachowanie spokoju i weryfikacja podejrzanych rozmówców są najlepszymi narzędziami obrony.

źródło: informacja prasowa, cbsnews.com